DOLU DOLU
YAŞAMAK
Yazarı: Prof Dr. Özcan
KÖKNEL
YAŞAMIN ANLAMI
Sözlük karşılığı yaşamak hayatta olmak, varlığını
sürdürmek, oturmak, eğlenmek, geçinmek, belirli bir durumda ve konumda olmak, ve bunu
sürdürmek, hoş vakit geçirmek, keyif sürmek, keyifli ve mutlu olmak anlamlarını
içerir.
Yaşamanın sözlük karşılıklarının dizilişi bile, keyifli ve
mutlu olmak anlamına son sırada yer vererek, bu kavramın oluşmasında ötekilerin
gerekli olduğunu belirtmeye çalışmış. Ben de insanların keyifli ve mutlu yaşamayı
‘dolu dolu yaşamak’ olarak da dile getirdiklerini saptadım.
Dolu Dolu Yaşadım Diyebilmek için...
* ‘O iş’ Bakış Açısında
İnsan ve insanın içinde yaşadığı doğal, toplumsal ortamın
koşulları birdenbire değişmediğine göre, değişiklik insanın bunlara bakışında
bunları yorumlayışında olmuştur. Yaşam, bir anlamda mutluluğu arayış olduğuna
göre, bakış açısı çok önemlidir.
Mutluluk, insanın yaşadığı andan haz duyması, geçişte haz
duyduğu bir yaşantıyı anımsaması ya da gelecekte haz duyacağı bir yaşantıyı
ümit etmesidir. Mutluluk ‘iyi yaşama’larla doğru orantılıdır. İyi olma, iyi
yaşama durumuna kavuşmak kimine göre bireysel, kimine göre dinsel, kimine göre
toplumsal yaşayışla, olur. Kimi alabildiğine özgürlüğü, kimi ilke ve kurallara
sıkı sıkıya bağlılığı iyi olma ve yaşamanın tek çıkar yolu olarak kabul eder.
Doğrunun, güzelin, iyinin aranması, elde edilmesi de insanda mutluluk yaratır.
* ‘An’ı Yaşamak Gerek
Yaşanılan an geri gelmeyecek; bügünler hiç ama hiç geri
gelmeyecek; yaşam akıp gidiyor. Bu nedenle yaşadığı ana, zamana sıkı sıkıya
sarılmak gerek. Bir bütün olarak...
*Yaşamı Sevme:
Bütün hazların temelinde yaşama sevinci yeter. İnsanlar yaşamdan
zevk almak için, insanlara, nesnelere ilgi ve sevgi göstermeli, ufak ufak sevgi
köprücükleri kurmalıdır. Bu köprücükler insanları dünyaya bağlayan büyük
yaşama sevincini oluştururlar.
DUYA DUYA YAŞAMAK
*Önce Ses Vardı
İnsanın yaratılışından itibaren en soyut, en özlü anlatımı
olan ses ve müzik, işlevlerinin çok ötesinde bir anlam yoğunluğu ve etki gücü
taşır. Dinsel törenlerle başlayan müzik, kötü ruh ve cinlerden korunmada bazen bir
ara unsur bazen sığınak noktası olmuştur. Şamanizm’deki Şaman’ların
söylediği şeylerden, Bursa’lı Süleyman Çelebi’nin Mevlid’ine kadar müzik ve
ritmik sözler insanlara yaşama hissi vermiştir.
‘Daha dün annemizin kollarında yaşarken...’ diye söylediğimiz,
söylendiği zaman çocukların hoşuna giden, onları birleştirip bütünleştiren,
coşturan bu şarkı basit ama güzel bir örnektir.
‘Toplum Güven Üstüne Kurulmuştur’.
Kendisine güvenen kişi, karşılaştığı engelleri kolayca
aşabilir, sorunlara gerçekçi çözümler bulabilir, sağlıklı ilişkiler kurabilir.
South’un dediği gibi ‘Toplum güven üstüne kurulmuştur’. Kendine güven
duymanın neticesinde muvaffakiyetler olunca kişi toplumda saygınlık gereksinimini de
bedensel ya da zihinsel gücüyle doyurmaya çalışır.
*Çağdaş Aşk Kavramı:
Çağımızda artık ölümsüz aşk öykülerinde olduğu gibi
kavuşamamanın getirdiği trajik sonlu hikayeler yok. Aşka iki özgür insanın
düşünsel, duygusal, Bedensel bütünleşmesi olarak bakan görüş çağımızda git
gide egemen olmaktadır. İnsan ne kadar özgürleşmişse o kadar sınırsız,
çıkarsız bir sevgiyle sevebilir; böylesi bir aşk ise insanı yüceltir, dünyayı
güzelleştirir.
ÖZGÜRLÜK
*Uğrunda Devrimler Yapılan Değer
1789 Fransız Devrimi insanların eşit, kardeş ve özgür
olduklarını kabul etmiş ve bunları doğal özgürlük olarak nitelemiştir; artık
çağımızda özgürlük anlamlı ve dolu dolu yaşamın temel şartıdır:
*Özgürlüğün Toplumsal Sınırları
Ailenin genel tutumu, anne babanın ayrı ayrı tutumları; Çocuğun
ve gencin kız ya da erkek oluşu; eğitim biçimi, gelenek, görenek, töre, dil, din,
kamu düzen, egemen ideoloji gibi temel toplumsal yapılar göreli olarak önce çocuğun,
gencin, daha sonra erişkin insanın davranışlarını, tutumların, eylemlerini etkiler.
Çocuklara ve gençlere, jean-Jacques Rousseau’nun ‘Emile’ adlı
kitabında yazdığı gibi alabildiğine özgür ve özerk davranma olanağı tanınmak da
insanın toplumsallaşmasını başkalarıyla bağlantı kurmasını engelleyebilir.
*Evlilik: Özgürlükten Gönüllü Özveri
Kişisel özgürlüklerin beraberlik adına gönüllü olarak
kısıtlandığı, ama mutluluğun temel kaynaklarından biri olan toplumsal kurum, aile
ve evlilik yaşamıdır. Ailesiyle birlikte, eşiyle evinde mutlu olan insan yaşamın en
önemli ve temel haz, mutluluk kaynağını ele geçirmiş demektir.
Evlililikten önceleri ‘Ben’ ve ‘Sen’ yerine, evlilikte
‘Biz’ yaşantısı ortaya çıkar. Biz yaşantısı gücünü eşlerin kişiliğinden
alan grup olgusudur.
TANRIYA BAŞKALDIRANLAR YA DA SIĞINANLAR
Bu bölümde yazar dinle alakalı konuları hatalı ve sübjektif
yansıtmıştır.
İnsanın Tanrının buyruğuna, düzenine dengesine karşı çıkarak
mutluluk arayışı (!) Adem ile Havva’nın öyküsüyle başlar.
İlla insanlar günlük yaşantıda önemli rolü ve yeri olan, gözle
görülmeyen, gizli bir güç olan büyüden sakınıp korunmak için ‘tabu’lar
geliştirmişlerdir.
Dinlerin genel özelliği insanları tanrının bayraklarına uydurmak
için Cennet’le sevindirme Cehennem’le korkutma olmuştur.
*Tanrı’yı ve Gerçeği Kendi Yalnızlığında Aramak
İnsanın Tanrı’yı, gerçeği kendi iç dünyasında
arayışından, bireysel yalnızlığın gücünden yola çıkarak bulan
gizemcilik-tasavvuf, sonunda evrenselliğe ulaşmakta, hazzı mutluluğu burada
bulmaktadır.
YAŞAMIN AMAÇ VE ANLAMINI ARAYIŞ
*Mutluluğa Erişmenin Tek Yolu Erdemdir
Bütün insanlar, sürekli olarak en yüksek iyiye ulaşmaya ve bunu
elinde tutmaya çalışır. Bilginin amacı bunu sağlamaktır. Bunu sağlamayan bilginin
değeri yoktur.
Mutluluğa erişmenin tek yolu erdemdir. Her insan kendi erdemini
yaratır. Her insanın kendi kişiliğine uyan amaçları vardır. Bunlara ulaşırsa
mutlu olur, iyi yaşar.
Mutluluk, acının yokluğudur.
DOLU DOLU YAŞAMANIN BİREYSEL TEMELLERİ
İnsanın yaşamından haz duyması için önce normal ve sağlıklı
olmalıdır. Geleneksel tip ve ruh hastalıkları açısında uyum sağlama yeteneği
bulunan insanın yapısal ve işlevsel durumu normal, sağlıklı kabul edilir.
Yaşamdan zevk almak insanın mizacına da bağlıdır. Neşe, sevinç
ve umudun hakim olduğu insanlar, yaşamdan daha çok haz duyarlar.
*Sürekli Neşe Ya da Keder Ruhsal Bozukluklar.
İki başlık altında toplarsak;
1-Mani: Sürekli haz duyan, mutlu olan, aşırı neşe, sevinç duyan,
çok konuşan kendini akıllı, zeki, güçlü, güzel, büyük ve üstün gören ruhsal
bozukluk.
2-Depresyon: Mutsuzluk, ilgisizlik, karamsarlık, kötümserlik,
isteksizlik hali.
*Ruhsal-Cinsel Gelişme Engellenirse
Ruhsal-cinsel gelişmeyi engelleyen, saplantı ve takıntılı bir
kişilik yapısının oluşmasında rol oynayan temel etken aile içindeki olumsuz
iletişim biçimidir. Aile içindeki ilgisizlik, iletişimsizlik, parçalanmış aile,
annenin olmaması ya da annenin kişiliğinin belirsiz ve silik olması olumsuz etkenlerin
başında yer alır.
Sürekli olarak annesi ve babası tarafından cezalandırılan, bu
nedenle özür dilemek zorunda kalan çocukta güven duygusunu geliştirmez. Anne ve
babaya karşı aşırı kızgınlık doğar. Bu duygular suçluluk düşüncelerini
geliştirir. Annesi, babası ve çevresinden sürekli övgü alan, şımartılan çocukta
ise aşırı güven oluşur. Bu durum, özsever doyuma dayalı benlik yapısına yol
açar. Bu tip benlik yapısının beklentileri aşırı olduğundan düş kırıklıkları
da sık görülür. Her düş kırıklığı insanın güven duygusunda azalma yapar.
DOLU DOLU YAŞAMAK İÇİN OLANAKLARIMIZ, SIĞINAKLARIMIZ
Yaşam Bir Maratondur
İnsan doğumdan ölüme kadar hep bir mücadele içindedir. Küçük
bir bebek ilgi ve sevgi çekmek için kardeşleriyle yarışır. İlkokula giden bir
çocuk okulda hocasının gözüne girmek için yarışır, öğrenim hayatı boyunca
sınavlarda arkadaşlarıyla yarışır, bir kızı elde etmek için arkadaşlarıyla
yarışır, daha çok zengin olmak için iş arkadaşlarıyla yarışır.
Şans Oyunları ve Paraya Düşkünlük
Şans oyunları ‘Ya kazanırsam’ düşüncesinin verdiği umutlarla
günlük yaşadığımız kederleri, kaygıları unutma ve hayal dünyasında gezintiye
çıkarmak için bir kaçış yoludur.
Para, insanların temel ihtiyaçlarını karşılamanın yanında
insanların eksik yönlerini kapatma bahanesidir. Küçüklüğünde ezilmiş bir insan
erişkinliğinde bunu para kazanma da hırs göstererek kapatmaya çalışır, ve her
zaman her daha fazla, fazla, fazla...
2000’li YILLARA DOĞRU
Yeni Bir Dünya Düzenine Doğru
Yeni bir uluslarüstü hukuk doğacak ‘insan hakları’ yeni
anlayışının egemen olduğu bir düzene doğru geçilmeye başlanacaktır.
2000’li yılların ilk 20 yılından sonra insanların ilgi, sevgi,
güven özgürlük, özerklik, saygınlık, yaratma, üretme, kendini gerçekleştirme
arayışları; etkilerin tepkilerin oluşturduğu birleşme bütünleşme içinde,
bireysel ve toplumsal sınırları belirgin yeni amaçlar, beklentiler, değerler,
duygular, düşünceler ilkeler, kurallar oluşturacağını öngörüyoruz.
Aile ve toplumdaki olumsuz gelişmeler nedeniyle 2000’li yılların
ilk on beş yirmi yılında günümüz gençleri ve bunların yarattığı sorunların
artıp yayılacağı, ancak zaman içinde aile ve toplumda bunlara çözüm getirecek
yolların, yöntemlerin bulunacağı söylenebilir.
Gelecekte sayılan, sayılamayan birçok nedenle bağlı olarak
çocuğun ve gencin aile ve toplumla ilişkilerinde köklü değişmeler olacak. Ortak
yaşayan ailelerin dışında kalanlar ailelerle toplumun ortak amaçlarını ve
ilkelerini çocuğa ve gence aktarmada zorluk çekeceklerdir. |